Verantwoordelijke tieners
Als kinderen opgroeien tot tieners, willen ze meestal onafhankelijker worden van hun ouders. En ouders verwachten van tieners dat ze meer verantwoordelijkheid nemen. Zelfstandigheid en verantwoordelijkheid zijn eigenlijk twee kanten van dezelfde medaille. Naarmate tieners meer verantwoordelijk gedrag tonen, krijgen ze meer zelfstandigheid. Het is daarom belangrijk een goed evenwicht te vinden tussen voldoende ruimte voor zelfstandigheid en passende, haalbare verwachtingen voor verantwoordelijkheid.
Verantwoordelijkheid bij tieners stimuleren op 6 manieren
Verantwoordelijkheid kan op verschillende manieren gestimuleerd worden. Als ouder kun je je tiener daarbij ondersteunen.
1. Meebeslissen in het gezin
Tieners moeten nog leren hoe ze goede beslissingen kunnen nemen. Hen betrekken bij het beslissingsproces in het gezin is een manier om dat te doen. Het kunnen beslissingen zijn over eenvoudige zaken zoals wat eten we, maar ook over serieuze zaken zoals een nieuwe school kiezen, een vakantie of verhuizen. Vraag de mening van je tiener en waardeer deze, ook als er uiteindelijk een andere keuze wordt gemaakt.
Een goed moment om met je tiener te praten is bijvoorbeeld tijdens het autorijden of in het weekend. Zorg ervoor dat je voldoende tijd en rust hebt. Wanneer je een belangrijk onderwerp wil bespreken kun je hiervoor ook een gezinsbespreking plannen.
2. Respectvol en attent gedrag
Beleefd praten, luisteren naar anderen, meewerken en rekening houden met elkaar zijn belangrijk maar niet altijd eenvoudig voor tieners.
Als ouder kun je dit stimuleren door zelf het goede voorbeeld te geven en je tiener een compliment geven wanneer dit gedrag voorkomt. Om tieners te laten meewerken helpt het om bij een verzoek te letten op: goede timing, een rustige en duidelijke stem en een positieve reactie bij meewerken. Het samen opstellen van gezinsregels helpt om de wederzijdse verwachtingen duidelijk te maken.
3. Meedoen aan gezinsactiviteiten
Gezinsactiviteiten en klusjes in huis bieden de mogelijkheid om met elkaar te praten en contact tussen ouders en tieners te stimuleren. Tieners kunnen zo vaardigheden leren die ze later nodig hebben als ze zelfstandig gaan wonen of een eigen gezin hebben. Maak tijd om dingen te doen die je tiener leuk vindt. Zorg voor een goed evenwicht tussen werk en gezinsleven. Plan activiteiten met het hele gezin of juist alleen met je tiener.
4. Gezonde levensstijl
Gewoonten die je jong aanleert blijven vaak bestaan in de volwassenheid. Daarom is het belangrijk om gezonde gewoontes bij kinderen en tieners te stimuleren. Gezonde gewoontes zijn bijvoorbeeld: voldoende bewegen, goed slapen en gezond eten.
Het kan lastig te zijn om te weten wat je van tieners kan verwachten. Praat hier daarom over met vrienden, familie of leerkrachten die ervaring hebben met de tienerleeftijd. En denk na wat je echt belangrijk vindt. Bespreek je verwachtingen op een rustig moment met je tiener. Ga samen na wat je tiener zelf kan en waarbij jouw hulp gewenst is.
5. Betrouwbaar zijn
Betrouwbaar zijn is belangrijk om goede relaties op te bouwen. Het helpt anderen om ons te vertrouwen. Betrouwbaar zijn betekent: doen wat je beloofd, afspraken nakomen, op tijd komen, contact opnemen als iets anders loopt dan gepland.
Als ouder kun je betrouwbaarheid stimuleren door interesse te tonen voor de activiteiten van je tiener en duidelijke afspraken te stimuleren. Dus bijvoorbeeld: ik kom om 16.00 uur thuis in plaats van ik kom later thuis. Ga na of je tiener zich aan afspraken houdt en geef een compliment als het lukt.
Als je tiener zich niet aan de afspraak houdt, laat je tiener dan vertellen wat de afspraak was en waarom het niet gelukt is om zich aan de afspraak te houden. Bespreek wat je tiener de volgende keer zou kunnen doen om de afspraak wel na te komen.
6. Assertief zijn
Assertief zijn betekent voor jezelf opkomen op een rustige manier. Assertieve mensen kunnen hun mening of behoefte duidelijk naar voren brengen zonder te dreigen of schreeuwen. Voor tieners is het belangrijk dat ze leren -nee- zeggen zodat ze geen dingen doen die ze niet willen of die niet mogen. Tegelijkertijd is het niet de bedoeling dat tieners hun zin doordrukken door zich agressief te gedragen.
Als ouder kun je het goede voorbeeld geven door duidelijk maar rustig aan te geven wat je wel en niet wilt. Je kunt ook laten zien hoe je rustig kunt blijven bijvoorbeeld door ontspanningsoefeningen, even een blokje omgaan of tot 10 tellen. Stimuleer het geven van de eigen mening van je tiener. Oefen thuis samen lastige situaties bijvoorbeeld met vrienden of op school. Oefen ook hoe je rustig kunt blijven als dingen anders lopen dan gepland. Hou er rekening mee dat tieners erg emotioneel kunnen reageren. Laat dan als ouder zien dat jij toch rustig blijft, en stel een afkoel moment voor.
Meer weten?
Dit artikel hoort bij een Triple P Lezing: Verantwoordelijke Tieners.
Wil je meer horen over het stimuleren van verantwoordelijkheid bij tieners en met andere ouders uitwisselen over hun ervaringen? Kijk dan waar binnen je gemeente de Triple P Lezingen worden uitgevoerd.